Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2011

Ματσούο Μπασό, Μόνο τα όνειρά μου ταξιδεύουν: Χαϊκού του Ιάπωνα ποιητή Ματσούο Μπασό


Ματσούο Μπασό, Μόνο τα όνειρά μου ταξιδεύουν

Παραθέτω κάποια ποιήματα χαϊκού του φημισμένου Ιάπωνα ποιητή Ματσούο Μπασό.

Ματσούο Μπασό (1643-1694): Κορυφαίος Ιάπωνας ποιητής και Βουδιστής μοναχός. Γεννήθηκε στο Ουένο της επαρχίας Ίγκα και καταγόταν από οικογένεια χαμηλόβαθμων Σαμουράι. Θεωρείται ο πρώτος μεγάλος ποιητής των Χαϊκάι Ρένγκα και των Χαϊκού. Στα τέλη του 17ου αιώνα (ίσως γύρω στα 1680) εισηγήθηκε το ποιητικό είδος Χαϊκού (σύντομο ποίημα 15 στίχων), που θεωρείται η πιο χαρακτηριστική έκφραση του ιαπωνικού λυρισμού. Ο ίδιος συνέθεσε χιλιάδες Χαϊκού, από τα οποία όμως σώθηκαν ελάχιστα.Το Χαϊκού προήλθε από την αυτονόμηση του πρώτου δεκαπεντασύλλαβου στίχου των ποιημάτων Χαϊκάι Ρένγκα. Ο Μπασό διέδωσε τα Χαϊκού στην Ιαπωνία και τα έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή.

Πάει κι αυτό το φθινόπωρο.
Ένα σύννεφο κι ένα πουλί
μεγαλύτερος.

Λυσσομανούσε παγωνιά
το φθινόπωρο όλη νύχτα
πίσω από τα βουνά.

Sesshu, Τοπία φθινοπώρου και χειμώνα. Περίοδος Muromachi. 15ος αιώνας. Εθνικό Μουσείο του Τόκυο (Tokyo National Museum)

Το φθινόπωρο
τσιρίζει ψύχρα
κάθε φορά που ανοίγει πόρτα.

Ξεπάγιασαν φθινόπωρο
στα χείλια μου
οι λέξεις.

Ο Μπασό εργάστηκε για ένα διάστημα ως δάσκαλος καλλιγραφίας κοντά σ' ένα νεαρό Ιάπωνα άρχοντα με τον οποίο συνδέθηκε με στενούς δεσμούς φιλίας. Μετά τον αιφνίδιο θάνατο του φίλου και εργοδότη του, βαθύτατα θλιμμένος από την απώλεια, απαρνήθηκε την κοσμική ζωή, εγκατέλειψε την πατρίδα του και άρχισε να περιπλανιέται. Λένε ότι κάποια στιγμή  απομονώθηκε σ' ένα βουδιστικό μοναστήρι στο Κυότο όπου σπούδασε φιλοσοφία και ποίηση. Στη συνέχεια άρχισε να γίνεται γνωστός για τα ποιήματά του και ζούσε από τις χορηγείες φίλων και τις προσφορές των μαθητών που συγκεντρώνονταν γύρω του.

Φεύγω κι αφήνω πίσω μου
δύο φθινόπωρα αγάπη.

Παράξενο λουλούδι
ο ουρανός του φθινοπώρου.

Ένας έρημος δρόμος:
νυχτώνει.

Κάποτε, κάποτε, τα σύννεφα
θέτουν εκτός υπηρεσίας
τους ρεμβαστές του φεγγαριού.

Sakai Hoitsu, Λουλούδια καλοκαιριού και φθινοπώρου. Περίοδος Edo, 1821. Εθνικό Μουσείο του Τόκυο (Tokyo National Museum)

Βγες έξω να δεις
πως ανθίζουν τα λουλούδια
στη φτώχεια.

Μετά το 1680 ο Μπασό αποτραβήχτηκε σε μια καλύβα στα περίχωρα του Έντο (το παλιό Τόκυο), και στο κατώφλι της φύτεψε μια μπανανιά (basho), που έγινε σύμβολο της ποιητικής του ευαισθησίας και του χάρισε το όνομα Μπασό με το οποίο καταξιώθηκε. Ζούσε ως ερημίτης, αφιερωμένος στην παράδοση του Ζεν, και περιηγήθηκε στις πιο απόμακρες επαρχίες της χώρας, γράφοντας τα γνωστά ταξιδιωτικά του ημερολόγια, τα οποία είναι αυτοβιογραφικά κείμενα που χαρακτηρίζονται από διεισδυτική παρατήρηση, θρησκευτικό στοχασμό και συνδυάζουν την ευγένεια του στίχου και τη λεπτότητα της ζωγραφικής. Ο Μπασό αρρώστησε και πέθανε το 1694 κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Οζάκα.

Αρρώστησα.
Μόνο τα όνειρά μου
συνεχίζουν το ταξίδι
σ' αυτήν την ερημιά.
(είναι το τελευταίο Χαϊκού που έγραψε Μπασό, λίγο πριν πεθάνει)

Τα χαϊκού προέρχονται από το παραπάνω βιβλιαράκι: Ματσούο Μπασό, Μόνο τα όνειρα μου συνεχίζουν (59 χαϊκού), Εισαγωγή-Μετάφραση-Επίλογος Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ερατώ, Αθήνα 2002.
http://www.wul.waseda.ac.jp/kotenseki/ga_edo/edo100_table.html
http://www.tnm.jp/modules/r_collection/index.php?controller=dtl&colid=A11189.2&t=type&id=11
http://www.tnm.jp/modules/r_collection/index.php?controller=dtl&colid=A1398&t=type&id=11
http://el.wikipedia.org/wiki/Ματσούο_Μπασό
http://www.perizitito.gr/persons.php?personid=53842
http://en.wikipedia.org/wiki/Matsuo_Bashō
http://www.big.or.jp/~loupe/links/ehisto/ebasho.shtml
http://carlsensei.com/classical/index.php/author/view/1

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου