Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2011

Το Φθινόπωρο στη ζωγραφική: J. Everett Millais, φθινοπωρινά φύλλα

Φθινοπωρινά φύλλα (Autumn leaves): ένας πίνακας του Προραφαηλίτη ζωγράφου John Everett Millais (Μιλέι)

   Δεν θυμάμαι να μας υποσχέθηκε ποτέ κάποιος την αιωνιότητα και την αθανασία, ότι όλα θα ήταν πάντα όπως τα επιθυμούσαμε, τα φανταζόμαστε και τα είχαμε ονειρευτεί. Αμετανόητοι, δε θέλουμε να αποδεχτούμε την προσωρινότητα, το εφήμερο, τη θνητότητα των όντων. Ιδού, λοιπόν, ένας πίνακας από τη Βικτωριανή εποχή, που απεικονίζει αυτό που δε θέλει να αποδεχτεί και να πιστέψει ο άνθρωπος...ότι όλα κάποτε περνούν και τελειώνουν...

   Αίσθηση βαθύτατης μελαγχολίας αποπνέει ο πίνακας με τον τίτλο Φθινοπωρινά φύλλα (Autumn leaves) του Άγγλου Προραφαηλίτη ζωγράφου John Everett Millais. 
   Ενώ ο ήλιος ετοιμάζεται να δύσει στην εξοχή, μια παρέα τεσσάρων παιδιών μαζεύει τα πεσμένα στο έδαφος κίτρινα φύλλα του Φθινοπώρου για να τα κάψουν. Οι κεντρικές μορφές, δύο μαυροφορεμένες κοπέλλες, καρφώνουν με το θλιμμένο βλέμα τους τον ανυποψίαστο θεατή που μαγεύεται από την πνευματικότητα της σκηνής. Η μία κοπέλλα βγάζει από το καλάθι της άλλης τα μαζεμένα φθινοπωρινά φύλλα για να τα εναποθέσει στη στοίβα που βρίσκεται μπροστά τους. Τα στοιβαγμένα φθινοπωρινά φύλλα πρόκειται να καούν...η φωτιά δεν φαίνεται, μπορούμε όμως να διακρίνουμε τον σχεδόν αδιαόρατο καπνό να υψώνεται. Στα δεξιά των κοριτσιών στέκονται δύο μικρότερα παιδιά που παρακολουθούν τη σκηνή. 
   Πίσω από τις τέσσερις μορφές των παιδιών το λυκόφως του σούρουπου φωτίζει αχνά τα σύννεφα του ουρανού, τα δένδρα και τους λόφους. Είναι η χρονική στιγμή της μετάβασης από την ημέρα στη νύχτα. Η εποχή, όπως μαρτυρούν τα κίτρινα φύλλα στο έδαφος, είναι Φθινόπωρο. Η εποχή της μετάβασης από το Καλοκαίρι στο Χειμώνα. Η σκηνή που απεικονίζεται από τον Millais δεν αφηγείται απλά μία ιστορία που ο θεατής μπορεί ελεύθερα να συμπληρώσει. Εκφράζει τη βεβαιότητα ότι όλα κάποτε φθάνουν στο τέλος, όλα είναι παροδικά και εφήμερα, όλα κάποια στιγμή πεθαίνουν. Το τέλος είναι αναπόφευκτο...Η νεότητα, η ομορφιά και η αθωότητα των παιδιών σύντομα θα περάσουν.

J. E. Millais, Φθινοπωρινά φύλλα (Autumn Leaves). 1856. Βρίσκεται στην Πινακοθήκη Τέχνης της πόλης του Μάντσεστερ (City Art Galleries, Manchester)

   Το μικρότερο παιδί στην άκρη δεξιά κρατά ένα μήλο. Ίσως, συμβολίζει το Φθινόπωρο ή ίσως υπενθυμίζει το προπατορικό αμάρτημα που έβγαλε το ανθρώπινο γένος από τον κόσμο της αθανασίας.
   Ωστόσο, πάντα πίσω από τα έργα τέχνης κρύβονται και πραγματικές στιγμές. Λένε ότι ο Μιλέι εμπνεύστηκε τη σκηνή του πίνακα στο εξοχικό σπίτι του φίλου του, γνωστού Άγγλου ποιητή Τέννυσον, στο σπίτι του οποίου είχε φιλοξενηθεί πολλές φορές και φυσικά είχε μαζέψει φθινοπωρινά φύλλα. Είναι πιθανόν να έχει επηρεασθεί και από τους παρακάτω στίχους του ποιήματος Η Πριγκίπισα (1847) του Τέννυσον. Άλλωστε, πολλά έργα των Προραφαηλιτών ζωγράφων επικοινωνούν διακειμενικά με την ποίηση.




Tears, idle tears, I know not what they mean.
Tears from the depth of some divine despair
Rise in the heart, and gather to the eyes,
In looking on the happy Autumn-fields,
And thinking on the days that are no more.


...Και ακόμα ένας πίνακας του Μιλέι με φθινοπωρινό τοπίο.
J. E. Millais, Ψύχος Οκτωβρίου (Chill October). 1870. Σε ιδιωτική συλλογή

http://www.manchestergalleries.org/the-collections/search-the-collection/display.php?EMUSESSID=a71faa74ef7b5c82add00388021e858a&irn=169
http://www.victorianweb.org/painting/millais/paintings/mariotti3.html
http://www.victorianweb.org/painting/millais/paintings/7.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Autumn_Leaves_(painting)
http://www.wikipaintings.org/en/john-everett-millais/chill-october

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου